De vuurwerkramp in Enschede vond plaats op 13 mei 2000 in de wijk Roombeek in de provincie Twente. Hierbij ontplofte de vuurwerkopslag van het bedrijf SE Fireworks, wat leidde tot een enorme explosie en een grote brand.
Het is na de ramp met een munitiedepot in Den Helder in 1836, de dodelijkste industriële ramp in Nederland ooit.
Het bedrijf SE Fireworks had vergunningen voor maximaal 158.000 kg consumentenvuurwerk, maar had waarschijnlijk meer opgeslagen, waaronder ook zwaar professioneel vuurwerk, waarvoor geen vergunning was.
2. Vroege waarschuwingssignalen
Bij de vuurwerkramp Enschede 13 mei 2000 waren er verschillende vroege waarschuwingssignalen die, als ze serieus waren genomen, mogelijk de ramp hadden kunnen voorkomen of de schade hadden kunnen beperken.
Negen jaar vóór Enschede ontplofte een vuurwerkopslag in Culemborg, waarbij brandgevaar en explosierisico’s al bekend werden.
De overheid beloofde toen strengere regels, maar in het geval van Enschede was de wetgeving nog steeds onduidelijk en werd niet goed gehandhaafd.
In de jaren voor de ramp waren er kleine brandjes en meldingen van slechte opslag bij SE Fireworks.
Werknemers en buurtbewoners klaagden over onveilige situaties, maar er werd weinig mee gedaan.
3. Escalatiefactoren
Brandbaar vuurwerk lag niet goed gescheiden, waardoor de brand zich snel kon verspreiden. Gebouw was niet ontworpen voor zware explosies. De opslag had geen explosiepanelen om druk gecontroleerd af te voeren.
4. Triggergebeurtenis
Rond 15:30 ontstond eerst een kleine brand in de opslag, waarschijnlijk door brandstichting of een technische storing.
De brand breidde zich snel uit en bereikte de opslagplaatsen met zwaar vuurwerk.
Rond 15:35 uur vond een eerste grote explosie plaats, gevolgd door een tweede gigantische explosie enkele minuten later.
De explosies veroorzaakten een vuurstorm en verwoestten een groot deel van de wijk Roombeek.
Impact
5. Rampgebeurtenis
23 doden, waaronder vier brandweermannen.
950 gewonden, waarvan veel met ernstige brandwonden en andere verwondingen.
200 huizen volledig verwoest en 1500 gebouwen beschadigd.
1250 mensen raakten dakloos.
In onderzoek dat pas in 2023 afgerond is (!) wordt geschreven dat er na de vuurwerkramp in Enschede strenge regels zijn opgesteld voor het opslaan van zwaar, professioneel vuurwerk. Het ‘lichte’ consumentenvuurwerk bleef grotendeels buiten schot, omdat dit vuurwerk destijds als “geen groot gevaar” werd gezien.
Wat is er sindsdien gebeurd?
6. Nasleep en gevolgen
De exacte oorzaak van de brand is nog steeds niet volledig opgehelderd. Er zijn aanwijzingen voor brandstichting, maar dit is nooit bewezen. Een onderzoek in reactie op de uitvoering van de motie-Leijten is in de zomer van 2023 afgerond. De motie is uitgewerkt door de Kamerleden Renske Leijten (SP), Pieter Omtzigt (Omtzigt), Hanneke van der Werf (D66) en Kees van der Staaij (SGP). Het onderzoek is uitgevoerd door Universiteit Twente. Dit onderzoek is vooral gericht geweest op de lessen die getrokken kunnen worden uit deze ramp (en die van Culemborg van 1991).
Er is echter tot op de dag van vandaag geen onafhankelijk onderzoek gepubliceerd naar de oorzaken van het ongeval.
Er waren onvoldoende veiligheidsmaatregelen, het vuurwerk werd niet veilig genoeg opgeslagen en er werd hoogstwaarschijnlijk veel meer opgeslagen dan vergund.
Uit het onderzoek van de UT blijkt trouwens wél dat het intern bij de overheid lang niet goed zat met vergunningverlening voor het opslaan van vuurwerk in Enschede en Culemborg. Zo gaf de rijksoverheid vuurwerkbedrijven vergunningen voor werken met zwaar, professioneel vuurwerk. Intussen stond de gemeentelijke milieuvergunning het diezelfde bedrijven niet toe om dat vuurwerk op te slaan. Zo ontstond volgens de onderzoekers “ruimte” bij bedrijven om “te zwaar” vuurwerk op te slaan.
De vergunning problematiek werd pas opgelost nadat de ministeries van Verkeer en Waterstaat en VROM “een decennialang, hoogoplopend conflict” hadden bijgelegd. Dat conflict heeft met name gevolgen gehad voor de negen jaren tussen de vuurwerkrampen in Culemborg en Enschede, waarin er te weinig is gedaan met de lessen van de ramp in Culemborg, zo stellen de onderzoekers.
Celstraf
In 2002 werden Bakker en Paalman veroordeeld tot vijftien maanden celstraf, waarvan vijf maanden voorwaardelijk.
Ze gingen in hoger beroep, waarna hun straf in 2003 werd verlaagd naar vijf maanden onvoorwaardelijk.
In 2005 vernietigde de Hoge Raad (de hoogste rechter in Nederland) de eerdere veroordelingen. Er was onvoldoende bewijs dat Bakker en Paalman wisten van de gevaarlijke situatie. Hierdoor werden ze grotendeels vrijgesproken, al bleef de administratieve boete voor milieuwetgeving wel staan.
Het is heel moeilijk om als VA geen mening te hebben over dit verhaal. SE Fireworks was een relatief klein bedrijf met een totale staf van 8-10 mensen, inclusief de 2 directeuren.
In Nederland zijn er 7 vuurwerkgroothandelaren: Broekhoff, GBV, Cafferata, Wolff, Vuurwerk Brinkman, Adams Vuurwerk en De Vuurwerkwinkel.
DG-360°
DG-360° heeft 2 van de vuurwerk groothandelaren als klant. Wij kennen hen goed…heel goed zelfs. Deze 2 bedrijven zijn überveilig. Ze voldoen aan de hoogste normen van technische en organisatorische LOD’s. Ze krijgen al jaren 0 gecategoriseerde overtredingen op hun Seveso inspecties. Als hier ook maar spraken zou zijn van een kleine afwijking op veiligheidsvoorschriften en al ZEKER op overschrijding van de toegestane tonnen opgeslagen kruid, weten de directeuren daar écht wel vanaf!
Gevolg van deze ramp was dat er strengere regelgeving voor vuurwerkopslag in Nederland.
Wijk Roombeek werd na de ramp volledig herbouwd en is nu een moderne woonwijk.
Volg ons op LinkedIn voor meer verrijkende updates! DG-360
Altijd in Compliance met DG-360°
DG-360° helpt je moeiteloos te voldoen aan de nieuwe omgevingswet en de Seveso- richtlijnen, zodat je altijd in compliance bent en risico’s minimaliseert.
Maak compliance eenvoudig en beheers risico’s proactief. Neem contact op en ontdek hoe DG-360° jouw veiligheidsbeheer optimaliseert! 🚀
